!می خواهم منجم باشم؟
نهمین سیاره منظومه شمسی،پلوتون در سال 1930میلادی توسط کلاید تامباو از طریق عکسبرداری های متوالی کشف شد.مقایسه عکس های یک ناحیه ثابت از آسمان در شبهای مختلف نشان می‌داد که این اجرام آسمانی طی یک فاصله زمانی معین،نسبت به ستارگان زمینه تغییر مکان می‌دهد.از همین رو وجود آن به عنوان یک سیاره جدید،تأیید شد. نخست تصور می‌شد که پلوتون یکی از اقمار نپتون بوده است.اما وجود شباهتهایی میان ترکیبات و مدارهای پلوتون و یکی از اقمار نپتون،موسوم به ترایتون، دلالت بر این دارد که ممکن است هر دو آنها قبلا در مدارهای مستقلی گرد خورشید حرکت می‌کرده‌اند و بعدا سیاره نپتون، تراتیون را به دام انداخته است.اما با اینکه مدار پلوتون،مدار سیاره همسایه‌اش را قطع می‌کند،هرگز آنقدر به آن نزدیک نمی‌شود که تحت تأثیر نیروی گرانشی نپتون قرار گیرد و به دام بیفتد.عده‌ای از اخترشناسان با توجه به شباهتهای موجود میان پلوتون و ترتیون با دیگر اجرام کمربند کوئیپر نتیجه می‌گیرند که هم قمر تراتیون و هم سیاره پلوتون حدود 4.5 میلیارد سال پیش،از این کمربند به بیرون پرتاب شده‌اند. عده دیگر با توجه به مدار عجیب و مرکز گریز آن می‌گویند ممکن است پلوتون ابتدائا قمر یکی از سیارات منظومه شمسی (حتی زمین) بوده است که بعدا از آن گریخته است.طول هر شبانه روز پلوتون معادل 153 ساعت زمینی است. روزهای این سیاره بسیار تاریک است.قمر آن،شارون،در سال 1987 بطور تصادفی در رصدخانه مونت پالومار کشف شد.شارون در مدار همزمانی توسط پلوتون به دام افتاده است و همواره در نقطه‌ای ثابت گرد آن می‌گردد.مدار پلوتون به دور خورشید، میل تندی دارد و فاصله متوسط آن از خورشید 5.915 میلیارد کیلومتر است که خورشید از آنجا فقط بصورت ستاره‌ای درخشان دیده می‌شود.پلوتون از سنگ و یخ تشکیل شده و اندازه‌اش کوچکتر از ماه زمین است.هنگام نزدیک شدن به خورشید جوی رقیق در اطراف آن تشکیل می‌شود که با دور شدن سیاره از خورشید یخ می‌بندد.مدار پلوتون بسیار طولانی بوده و بیشتر از سیارات دیگر نسبت به دایرة البروج انحراف دارد.این سیاره هر 248.5 سال یک بار به دور خورشید می‌چرخد که در مدت 20 سال از این زمان فاصله‌اش نسبت به خورشید کمتر از فاصله نپتون از خورشید است.این مشخصات غیر عادی باعث شده تا بعضی ستاره شناسان،پلوتون را نوعی سیارک بزرگ تصور کنند.پلوتون دورترین سیاره از خورشید بوده،کمترین دما را در بین سیارات دارد.مدار بیضوی این سیاره که 248.5 سال زمینی طول می‌کشد،طولانی‌ترین مدار در منظومه شمسی است.پلوتون کوچکترین سیاره منظومه شمسی است و کمترین نیروی جاذبه را دارد.به گفته یکی از اخترشناسان، پلوتون تنهاترین و منزوی‌ترین سیاره منظومه شمسی است. اخترشناس دیگری پس از اینکه نخستین عکسهای تلسکوپ هابل را از نهمین سیاره منظومه شمسی مشاهده و بررسی کرد،گفت: "این سیاره‌ای شگفت است.اگر می‌توانستیم با فضاپیمایی به آنجا سفر کنیم،حقایق شگفت آور بیشتری را در مورد آن کشف می‌کردیم." دمای سطحی نهمین سیاره،در فاصله 5.91 میلیارد کیلومتری خورشید،احتمالا حدود منهای 230 درجه سانتیگراد است.می‌دانیم روی پلوتون مناطق تیره‌ای وجود دارد،اما نمی‌توانیم با اطمینان بگوییم که در این مناطق نیتروژن با متان یخ زده وجود ندارد.اگرچنین باشد،ممکن است این مناطق اندکی گرمتر از سایر قسمتهای سیاره باشند.تا آن هنگام که سیاره را بهتر بشناسیم، اخترشناسان فرض می‌کنند که دمای سطح آن ثابت است.در دمای منهای 230 درجه سانتیگراد،یخ درست مانند سنگ،سخت و محکم و بادوام است.بیشتر گازها روی سطح سیاره متراکم و تبدیل به مایع می‌شوند.روشنایی روز به آن معنایی که ما زمینی ها می‌شناسیم،در آنجا وجود ندارد.خورشید آنقدر دور است که در آسمان پلوتون،تنها ستاره‌ای بسیار درخشان به نظر می‌رسد. رسما بله.وقتی پلوتون در سال 1930 میلادی کشف شد،اتحادیه بین المللی اخترشناسی،آن را به عنوان "سیاره" شناسایی کرد. به رغم مباحثات اخیر،این جرم آسمانی هنوز رسما در طبقه بندی جدیدی جای نگرفته است.معیارهای اساسی شناسایی یک سیاره را می‌توان به این شرح خلاصه کرد:هر جرم آسمانی که گرد ستاره‌ای حرکت کند،ستاره یا شبه ستاره نباشد و آن قدر بزرگ باشد که گرانش خود آن،موجب شود که شکل کروی داشته باشد،سیاره است. پلوتون هر سه شرط را برآورده می‌کند.اما برخی از دانشمندان معتقدند که پلوتون ممکن است یکی از بزرگترین سیارات کوتوله کمربند کوئیپر باشد.دلایل و مدارک قابل توجهی نیز در تأیید و تقویت این نظریه وجود دارد.
منبع:www.roshd.daneshnameh.ir
نپتون هشتمین سیاره نزدیک به خورشید و چهارمین غول گازی است.از لحاظ اندازه و ساختار شبیه به سیاره همسایه‌اش،سیاره اورانوس،می باشد.جو آبی رنگ و درخشان این سیاره به خاطر وجود گاز متان در آن است.شکل های ابر مانند متعدی روی این سیاره وجود دارند که مهمترین آنها لکه سیاه بزرگ نام دارد.این لکه،مجموعه طوفانی عظیمی به بزرگی کره زمین است.شکل های ابر مانند نپتون،توسط سریعترین بادهای منظومه شمسی با سرعتی معادل 2200 کیلومتر در ساعت(1370 مایل در ساعت) جابه جا می‌شوند.زیر این ابرها،جبه‌ای از یخ و گاز و هسته‌ای سنگی و کوچک قرار دارد.لکه سیاه بزرگ و لکه سیاه کوچک و چرخه‌هایی بیضی شکل در جو نپتون هستند که به وسیله سریعترین بادهای منظومه شمسی،در جهت عکس چرخش نپتون حرکت می‌کنند.ابر کوچکی به نام اسکوتر که از نوع ابر سیروس است،در ارتفاع متفاوتی نسبت به لکه‌ها قرار دارد که باد کمتری در این نقطه می‌وزد.موقعیت این ابر نسبت به هسته نپتون ثابت مانده و در جهت چرخش نپتون،که مخالف جهت حرکت لکه‌هاست،حرکت می‌کند.لکه سیاه بزرگ، انبوهی از گازهای مختلف که در وسعتی به اندازه سطح زمین،با سرعتی حدود 1000 کیلومتر در ساعت(620 مایل در ساعت)،معادل سرعت صوت،روی سیاره نپتون در حرکت است.بادهای نپتون سرعتی دو برابر سرعت فوق دارند که حدوداً 10 برابر سرعت گردبادهای سطح زمین است.در مدتی کمتر از 100 میلیون سال،تریتون وارد محدوده روش نپتون(کوتاهترین فاصله از یک جسم اصلی که در آن یک جسم تابع می‌تواند بدون آنکه توسط نیروهای جاذبه متاشی شود،دور بزند) خواهد شد نیروهای کششی می‌توانند قمرهایی که در این محدوده قرار دارند را بسته به نوع مواد تشکیل دهنده شان متلاشی کنند.احتمال دارد تریتون به سنگریزه‌هایی تبدیل شده و حلقه‌ای زیبا به دور نپتون تشکیل دهد. حلقه‌های نپتون در فاصله 40000 تا 63000 کیلومتری (25000 تا 39000 مایلی)نپتون گسترده شده‌اند.این حلقه‌ها بسیار تیره هستند،یکی از آنها عریض و سه حلقه دیگر باریک می‌باشند.نام حلقه‌های آدامز و لووریه از نام دو ستاره شناس که وجود و موقعیت سیاره نپتون را پیش بینی کرده بودند،گرفته شده است.نام حلقه گاله از نام ستاره شناس آلمانی،یوهان گاله (1910-1812)،که نپتون را کشف نمود گرفته شده است. کاوشگر فضایی ویجر2 انبوهی از مواد حلقوی در حلقه آدامز کشف نمود که ستاره شناسان هنوز توضیحی برای وجود آنها نیافته‌اند.
منبع:www.roshd.daneshnameh.ir اورانوس هفتمین سیاره نزدیک به خورشید و سومین غول از چهار غول گازی است.جبه‌ای از گاز و یخ هسته سنگی این سیاره را پوشانده است.جو اطراف جبه غالباً از متان ساخته شده،که این گاز باعث وجود رنگهای آبی و سبز که از مشخصات بارز این سیاره هستند،می‌شود.اورانوس در کناره‌های خارجی و سرد منظومه شمسی قرار داشته،دمای ابرهای فوقانی آن به 210 درجه سانتیگراد زیر صفر (346- درجه فارنهایت) می‌رسد.علی رغم داشتن 15 قمر و یک منظومه حلقوی،سطح اورانوس مشخصه خاصی ندارد. تنها مشخصاتی که تا کنون مشاهده شده‌اند چند ابر متانی هستند که در سال 1986 بوسیله کاوشگر فضایی ویجر2کشف شدند.محور چرخش اورانوس حدود 98 درجه نسبت به صفحه مدار سیاره به دور خورشید انحراف دارد.بنابراین اورانوس بر خلاف سایر سیاره‌ها،روی محوری تقریباً افقی می‌چرخد.انحراف محور اورانوس تأثیر زیادی بر قطبهای سیاره می‌گذارد و باعث می‌شود که هر قطب از دوره تناوب مداری که 84 سال زمینی طول می‌کشد،42سال را در روشنایی و42سال دیگر را در تاریکی بگذراند.به هر حال، اورانوس به قدری از خورشید دور است که تفاوت دما در قطبها در طول تابستان و زمستان فقط 2 درجه سانتیگراد (3.6 درجه فارنهایت)است.اورانوس سومین سیاره بزرگ منظومه شمسی بوده،بزرگی آن 4 برابر زمین است.دوره تناوب مداری این سیاره 84 سال زمینی است و بعد از نپتون و پلوتون،طولانی‌ترین مدار را دارد. به خاطر تیرگی زیاد مواد سازنده حلقه‌های اورانوس،مشاهده آنها بسیار مشکل است.در سال1977، این حلقه‌ها در مسیر نور یک ستاره قرار گرفته و بدین ترتیب کشف شدند.کاوشگر فضایی ویجر2 در سال 1986 یازده حلقه باریک این سیاره را از نزدیک مورد بررسی قرار داد.مواد تشکیل دهنده این حلقه‌ها سنگهایی به اندازه یک متر(یک یارد)هستند.پهنای حلقه "اپسیلون" از 20 تا 100 کیلومتر(12 تا 60 مایل) متغیر است.15قمر تا کنون برای اورانوس شناخته شده‌اند که مواد تشکیل دهنده تمام آنها مخلوطی از سنگ و یخ است.در سطح چهار قمر بزرگ اورانوس (ابرن،تیتانیا،آمبریل،آریل) گودالهای شهابسنگی وجود دارند.سطح میراندا،پنجمین قمر بزرگ اورانوس،مشخصات مختلفی دارد،از جمله دشتهایی پوشیده از گودالهای شهابسنگی قدیمی،تپه‌های بزرگ و دره‌های عمیقی که سطح این قمر را شکافته‌اند.به نظر ستاره شناسان،دلیل ویژگیهای متفاوت سطح میراندا این است که این قمر احتمالاً بر اثر یک تصادف
عظیم متلاشی شده و سپس دوباره جمع شده است. منبع:www.roshd.daneshnameh.ir زحل از جنبه‌های زیادی شبیه مشتری است،جز این که در اطراف آن چندین حلقه شگفت انگیز وجود دارد.جرم زحل،صد بار بیش از جرم زمین است.ولی تقریبا تمام ماده آن به شکل گاز است و صخره‌ای نیست.لایه‌های ابری جو آن مانند ابرهای مشتری واضح نیستند.اما وجودشان حتمی است.ده قمر در اطراف زحل وجود دارد.قطر یکی از آنها که تیتان نامیده می‌شود، حدود 6000 کیلو متر است.از این رو بزرگترین قمر در منظومه شمسی به حساب می‌آید.تیتان خود دارای جوی است که از متان و آمونیاک تشکیل یافته است.زحل شباهت قابل توجهی با مشتری دارد،ولی کمی کوچکتر است و جرم آن کمتر از جرم مشتری.زحل کمترین چگالی حجمی را نسبت به سایر سیارات دارد.ساختار جو زحل با کمربندهایی که به موازات استوا امتداد دارند،مشابه است. آشفتگی های کمربندهای زحل خیلی کمتر از مشتری است. جو زحل احتمالا ترکیب خیلی مشابه‌ای با جو مشتری دارد. تاکنون متان،آمونیاک،اتان،فسفین،استیلن،متیل استیل،پروپان و هیدروژن مولکولی آشکار شده است.ابرهای زحل خیلی کمرنگ تر از ابرهای مشتری به نظر می‌رسند.ابرهای مشتری اغلب به رنگ زرد کم رنگ و نارنجی هستند،به این دلیل که دما در زحل کمتر از مشتری است،ابرهای زحل در لایه پایین تر جوش قرار می‌گیرند.درون زحل احتمالا ترکیب مشتری را دارد.تخمینهای نظری مقادیر حدود 74% هیدروژن،24%هلیوم،2%عناصر سنگین تر را پیشنهاد می‌کند.این ترکیب تقریبا مشابه ترکیبات خورشید است. زحل ممکن است یک هسته سنگین کوچک به قطر 20 هزار کیلومترداشته باشد.حلقه‌های زحل با مدار زحل هم صفحه نیستند، بلکه زاویه‌ای با هم می‌سازند.یکی از اثرات این پدیده در نظر ما تغییر گشادگی حلقه‌ها است.طی گردش 29 ساله زحل دور خورشید،دوباره می‌توانیم حلقه‌ها را در گشادترین حالت ببینیم. غیر از این دو حالت،حلقه‌ها از لبه دیده می‌شوند و جز با تلسکوپ پر قدرت ، قابل مشاهده نیستند.از این طریق معلوم شد که ضخامت حلقه‌ها فقط پنج کیلومتر است.حلقه‌های زحل از میلیاردها ذره ریز تشیکل یافته‌اند که اندازه بیشترشان چند سانتیمتر است.همه آنها،مانند ماهواره‌های کوچک،به دور زحل گردش می‌کنند.20 قمر تاکنون برای زحل شناسایی شده‌اند، که 13 قمر از زمین و هفت قمر دیگر بوسیله کاوشگرهای فضایی کشف شده‌اند.قمرهای کوچک زحل به شکل سیب زمینی بوده و شکلهای نامنظمی دارند.احتمال می‌رود که قمرهای کوچکتر دیگری نیز کشف شوند.سطح بسیاری از قمرها پوشیده از گودال های شهابسنگی است.در سطح میماس، یکی از قمرهای کوچک زحل،گودالی بزرگ به نام هرشل وجود دارد که 130 کیلومتر (81 مایل) وسعت داشته و یک سوم این قمر را پوشانده است.زحل دارای بیشترین قمر در بین سیارات منظومه شمسی است.دانشمند هلندی، کریستین هوینگس(95 – 1629)،در سال 1655 اولین قمر زحل را کشف کرد. تیتان از لحاظ بزرگی دومین قمر و یکی از سه قمری است که در منظومه شمسی دارای جو هستند.تصور می‌شود که قسمت اعظم آن ازسنگ و بقیه از یخ تشکیل شده باشد.جوی که دائما سطح تیتان را پوشانده است،حاوی نیتروژن و سایر مواد شیمیایی است.اختر شناسان به تازگی قمر جدیدی از سیاره زحل را شناسایی کرده‌اند که بسیار کوچک است(حدودآ 2 کیلومتر). در این صورت تعداد قمرهای زحل به21 قمر تغییر می‌کند.
منبع:www.roshd.daneshnameh.ir مشتری پنجمین سیاره نزدیک به خورشید و اولین غول از چهار غول گازی است.مشتری بزرگترین سیاره منظومه شمسی بوده و جرم آن از تمام سیارات دیگر بیشتر است.مشتری که نزدیکترین سیاره غول پیکر به خورشید است،از نظر بزرگی و جرم در مقام اول جای دارد.هنگامی که در آسمان پدیدار می‌شود،به غیر از زهره از تمام ستارگان و سیاره‌های دیگر،نورانی تر دیده می‌شود. اشکال گوناگونی در مشتری دیده می‌شود که حتی با یک تلسکوپ کوچک نیز قابل رویت است. مثلا لکه بزرگ سرخ رنگی می‌توان در آن دید. موقعی که به مشتری نگاه می‌کنیم، فقط ابرها و توفانهای جو فوقانی آن را می‌بینیم.حتی تلسکوپهای مستقر در سفینه‌های فضایی نمی‌توانند از سطح پنهان در زیر هزاران کیلومتر گاز تیره جو آن تصویر بدست آورند.حجم این سیاره 1300 برابر زمین، و جرم آن دو و نیم برابر جرم تمامی سیارات منظومه شمسی است. ابرهای انواری شکل مشتری غالباً از گازهای هیدروژن و هلیوم تشکیل شده اند. جو درونی سیاره حدود 1000 کیلومتر (600 مایل) پایین‌تر از ابرها شروع می‌شود که در این نقطه گاز هیدروژن به مایع تبدیل می‌گردد.در اعماق پایین تر، هیدروژن حالت فلزی دارد. در مرکز مشتری،هسته‌ای سنگی و بسیار داغ وجود دارد که حرارتش به 3500 درجه سانتی گراد (63000 درجه فارنهایت) می‌رسد. توسط مشاهدات مدرای ، و پنهان شدگیهایی اقمارش و بوسیله اختلالات جاذبه‌ای آن در مدارات ستاره‌های دنباله‌دار و سیارکها و بوسیله اندازه گیری قطر زاویه‌ای قرص قابل رویت آن (47 ثانیه در نقطه مقابله) و بوسیله اندازه گیریهای مسافر (Voyager) که از کنار آن در حال عبور است، بطور دقیق معین شده است. این مدل خیلی بزرگ سیارات مشتری گون،دارای چگالی متوسط 1330Kg/m3 است. این چگالی دلالت بر این دارد که ترکیبات مشتری شبیه خورشید با فراوانی حدود 75 درصد هیدروژن ، 24 درصد هلیوم و یک درصد تمام عناصر سنگینتر (از لحاظ جرمی) است. قسمت اعظم مشتری ، کاملا برخلاف درون زمین و سایر سیارات خاکی ، از هیدروژن تشکیل شده است و بیشتر آن به صورت مایع می‌باشد. دمای هسته ممکن است حدود 10 برابر داغ تر از زمین ، بالغ بر 4000 درجه کلوین،باشد.عامل چرخش همرفتی جو ، شارش گرما از هسته به بیرون است. چرخش سریع سیاره ، شتاب کوریولیس بزرگی ایجاد می‌کند که جو لایه لایه‌ای زیبایی بوجود می‌آورد. لکه سرخ بزرگ،یک ناحیه وچرخه ی بزرگ (نوعی گردباد) در ابرهای فوقانی سیاره مشتری است. از زمان کشف این لکه تا کنون ، بارها دیده شده که قطر آن تا سه برابر قطر زمین افزایش یافته است. جریانهای چرخان گاز که در این لکه وجود دارند، فسفر را ار جو تحتانی به بالا مکیده و باعث قرمز یا صورتی شدن لکه می‌شوند. این لکه از محیط اطراف خود بلندتر و سردتر است و هر 12 روز زمینی، یک دور در جهت عکس عقربه‌های ساعت به دور خودش می‌چرخد.گالیله در سال 1610 میلادی (989 شمسی) ، چهار قمر اصلی مشتری را کشف کرد. اسامی آنها شامل یو،اروپا،گانیمد و کالیسو است. این چهار قمر،حتی با دوربین دو چشمی نیز دیده می‌شوند. یو درکمتر از دور روز، اروپا در سه روز و نیم و گانیمد در یک هفته و کالیسو در حدود هفده روز، شتری را دور می‌زنند.اگر در چند شب نموداری از مشتری و قمرهایش تهیه کنیم،رقص آنها به دور سیاره مادر آشکار می‌شود.گالیله دریافت که مشتری، خود یک منظومه شمسی کوچک است.علاوه بر این چهار قمر که قمرهای گالیله نیز نامیده می‌شوند، دست کم 9 قمر کوچکتر در اطراف مشتری وجود دارد.آنها را می‌توان با تلسکوپهای بزرگ عکسبرداری کرد.
منبع:www.roshd.daneshnameh.ir مریخ،سیاره سرخ فام منظومه شمسی،نصف زمین قطر دارد و مساحت سطح آن برابر با مساحت خشکی های روی زمین است.درست مانند زمین،یخهای قطبی، دره‌های عمیق،کوه،غبار،طوفان و فصل دارد.در دشت های آن مانند ماه،گودالهای برخوردی حاصل برخورد سنگ های آسمانی دیده می‌شود.با وجود اندازه کوچکش، بلندترین کوه و بزرگترین دره منظومه شمسی در این سیاره پیدا شده است.جو زمین شامل 77 درصد نیتروژن و 21 درصد اکسیژن است.درحالی که در جو مریخ 95 درصد دی اکسید کربن و فقط 20 درصد اکسیژن وجود دارد.آیا فقط یک کپسول اکسیژن و یک ماسک ما را روی مریخ نجات خواهد داد؟خیر.جو سیاره سرخ بسیار رقیق است،به طوری که بر سطح سیاره فشار جوی معادل یک صدم فشار جو زمین در سطح دریاست. اگر لباس فضایی مناسبی نپوشید که فشار هوای طبیعی را ایجاد کند،ارگانهای درونی بدن ما به دلیل فشار درونی که داریم باد می‌کنند.علاوه بر این جو مریخ محافظ خوبی در برابر تابش های مرگبار فضایی نیست و طی مدتی نه چندان دراز این تابشها می‌تواند اثرات جبران ناپذیری بر بدن انسان بگذارد.پس باید لباس مخصوصی را به همراه داشت.مریخ،سیاره سرخ،چهارمین سیاره نزدیک به خورشید است.مریخ شباهتهای زیادی با کره زمین دارد. روزهایش کمی از روزهای زمین بلند تر و الگوی فصل هایش شبیه به الگوی فصلهای زمین است،با این تفاوت که طول فصلهایش دو برابر طول فصلهای زمین است. ابر،آتشفشان،دره،کوه،صحرا و قطب های سفیدی که در فصول مختلف بزرگ و کوچک می‌شوند،همانند زمین در مریخ نیز یافت می‌شوند.مریخ سیاره‌ای خشک و سرد است که در آن حیات وجود ندارد،سطح مریخ مملو از صخره بوده و پوشیده از غباری قرمز رنگ است.بالاخره این که مریخ دارای جوی رقیق و سمی است.مریخ دارای دو قمر کوچک به نامهای فوبوس و دیموس است.از شکل نا منظم و سیب زمینی مانندشان پیداست که این اقمار سیارکهایی بوده‌اند که گرفتار میدان جاذبه مریخ شده و در مدار این سیاره قرار گرفته‌اند.در سطوح هر دو قمر گودالهایی دیده می‌شود. در نیمکره جنوبی مریخ گودالهای شهابسنگی وجود دارند که 3.5 میلیارد سال از عمرشان می‌گذرد .سطح نیمکره شمالی جوانتر است،چرا که قسمت اعظم آن توسط فعالیت های آتشفشانی اخیر پوشیده شده است.مریخ دارای دو مشخصه منحصر به فرد در منظومه شمسی است: بلندترین کوه آتشفشانی المپ مانس و دره والس مارینریس به عمق 7 کیلومتر (4.5 مایل) و عرض 600 کیلومتر (370 مایل) در این سیاره قرار دارند.همچنین،گذرگاههای کوچکتری نیز وجود دارند که احتمال می‌رود در گذشته بر اثر جریان آب بوجود آمده باشند.مریخ سیاره ای است که بیشترین شباهت را با کره زمین دارد،هر چند که اندازه‌اش نصف اندازه زمین است.روز مریخی (فاصله دو طلوع خورشید) فقط 38 دقیقه از روز زمینی طولانی‌تر است.همچنین،انحراف محور مریخ 1.7 درجه بیشتر از انحراف محور زمین است. زمین،سومین سیاره نزدیک به خورشید و بزرگترین سیاره در میان سیارات درونی است.ساختار درونی زمین مثل سایر سیارات درونی از یک هسته داخلی و یک هسته خارجی به همراه لایه‌های مذاب و نیمه مذاب و سنگی جامد تشکیل یافته است.هسته داخلی فلزی و جامد بوده و توسط هسته خارجی که فلزی و مذاب است،احاطه شده است.زمین شرایط بسیار منحصر بفردی دارد.هیچکدام از سیارات دیگر آب مایع و جو پر اکسیژن نداشته و حیات در آنها وجود ندارد.تکامل تدریجی زمین که 4.5 میلیارد سال طول کشیده است،همچنان به طور طبیعی و نیز بر اثر فعالیتهای انسان ادامه خواهد داشت.همچنین چگالی زمین از تمام سیارات دیگر بیشتر است. در اوایل پیدایش منظومه شمسی،ذرات ریز غبار موجود در قرص خورشید که عمدتا از گاز و غبار تشکیل شده بود،پس از برخورد به هم چسبیده و اجسام بزرگ و بزرگتری را بوجود آوردند. بدین ترتیب چهار سیاره درونی از این ذرات شکل گرفتند.4.5میلیارد پیش،زمین دارای سطحی داغ،قرمز و نیمه مذاب بود.پس از گذشت میلیونها سال،سطح زمین شروع به سرد شدن نمود و پوسته جامدی،به دور زمین بوجود آمد.گازهای داغ و مواد مذاب از لایه‌های زیرین و از طریق دهانه‌های آتشفشانی بیرون زده و جو ضخیم زمین را بوجود آوردند.در همین مدت شهاب سنگهای زیادی به سطح زمین خوردند و هزاران گودال شهاب سنگی را در سطح زمین بوجود آورد. و مقدار زیادی غبار به جو زمین اضافه کردند.پس از یک میلیارد سال، زمین به اندازه کافی سرد شده بود تا بخار آب موجود در جو متراکم شده و قطرات آب را بوجود آورد.این قطرات آب میلیونها سال به شکل باران شدید به سطح زمین افتاده،باعث پاک شدن جو زمین و بوجود آمدن اقیانوس شدند. کره زمین به تدریج به شکل کنونی درآمده است.زمین در بدو پیدایش بصورت کره‌ای از مواد بسیار داغ و نیمه مذاب بوده که به تدریج عناصر سنگینتر ته‌نشین شده و هسته فلزی را به وجود آوردند، و در عین حال عناصر سبکتر به سطوح فوقانی آمده و جبه و پوسته را تشکیل دادند.پس از گذشت میلیاردها سال زمین سرد شد،سطح زمین جامد گشت،جو زمین شکل گرفت، و اقیانوسها بوجود آمدند.تکامل زمین هنوز ادامه دارد.پوسته زمین توسط فورانهای آتشفشانی در کف اقیانوسها نوسازی شده و دائما بر اثر زمین لرزه‌ها و حرکتهای قاره‌ای در حال تغییر و تحول است. تناسب گازهای مختلف در جو زمین نیز بر اثر دخالتهای انسان به آرامی در حال تغییر است. زمین سیاره‌ای است منحصر بفرد،دارای آب مایع و جوی که قسمت اعظم آن از نیتروژن و اکسیژن تشکیل شده که تداوم حیات را ممکن می‌سازند.در منظومه شمسی،زمین پنجمین سیاره از لحاظ بزرگی و سومین سیاره نزدیک به خورشید است.چگالی زمین از تمامی سیارات بیشتر است.زمین در منظومه شمسی دو نوع حرکت،وضعی و انتقالی دارد.در حرکت وضعی زمین در یک شبانه روز به دور خودش می‌چرخد و در حرکت انتقالی در یک سال مداری بیضی شکل حول خورشید را طی می‌کند (مدار زمین). زهره یکی از سیاره‌هایی است که می‌توان آن را به آسانی در آسمان پیدا کرد. زهره گاهی "ستاره شام" نامیده می‌شود. این سیاره درخشان بیش از هر سیاره دیگر ، به زمین نزدیک می‌شود و در نزدیکترین نقطه به 42 میلیون کیلومتری ما می‌رسد. در روشنترین حالت ، پس از ماه ، درخشنده‌ترین جرم آسمانی است. هنگام طلوع خورشید در مشرق دیده می‌شود و هنگام غروب خورشید در مغرب. شعاع زهره نزدیک به 6100 کیلومتر و چگالی آن 501 گرم بر سانتیمتر مکعب است. زهره دومین سیاره خاکی از طرف خورشید و نزدیکترین سیاره به زمین است. زهره "الهه عشق" نامیده می‌شود و شباهت زیادی در اندازه و جرم به زمین دارد. زهره و زمین دوقلو هستند، زیرا جرم و اندازه تقریبا یکسانی دارند. با وجود این در سایر جهات به مقدار زیادی متفاوت هستند. جو زمین و زهره بسیار متفاوت است. اکسیژن و نیتروژن گازهای اصلی جو زمین هستند، ولی در جو زهره، گاز مسموم کننده دی‌اکسید کربن وجود دارد. در بالای جو زهره، حتی ابرهایی از اسید سولفوریک نیز یافت می‌شود. یکی از ویژگیهای مهم جو زهره آن است که مانند شیشه گلخانه عمل می‌کند. شیشه‌های گلخانه ، پرتوهای پرانرژی خورشید را به درون گلخانه راه می‌دهند و در نتیجه خاک گرمای کافی به‌دست می‌آورد. اما این شیشه‌ها از خروج انرژی که به وسیله خاک و گیاهان تولید می‌شود، جلوگیری می‌کنند. از این رو، انرژی در گلخانه حفظ می‌شود و دمای آنجا بالا می‌رود (اثر گلخانه‌ای). در زهره نیز گاز چگال دی‌اکسید کربن تقریبا همین رفتار را دارد. حفظ شدن گرما در آن ، دمای زهره را به 500 درجه سانتیگراد می‌رساند، که از دمای سطحی عطارد (نزدیکترین سیاره به خورشید) نیز بیشتر است.در جو زهره ، به قدری دی‌اکسید کربن وجود دارد که فشار ناشی از آن، حدود یکصد برابر فشار جو زمین است. این فشار برابر است با فشاری که در عمق یک کیلومتری اقیانوس های زمین وارد می‌شود. فاصله زمین تا زهره را می‌توان مستقیما توسط رادار اندازه گرفت، سپس شعاع فیزیکی آن را از روی قطر زاویه‌ای بدست آورد. زهره دارای شعاع 6052 کیلومتر است که فقط 5 درصد از شعاع زمین کوچکتر می‌باشد. زهره مانند عطارد هیچ قمر طبیعی شناخته شده‌ای ندارد و بنابراین تنها وقتی که یک فضاپیما از آن می‌گذرد، یا آنرا دور می‌زند، می‌توان به دقت جرم آنرا محاسبه کرد. بسیاری از سفینه‌های فضایی که سعی داشتند در سطح زهره فرود آیند در اثر تراکم جو و گرمای زیاد آن نابود شده‌اند، ولی سرانجام در 1975 میلادی (1354شمسی) دو سفینه روسی ، که شبیه به دستگاههای اکتشاف اعماق دریا بودند، نخستین عکسها را با موفقیت از سطح آن به زمین مخابره کردند. در این عکسها، منظره‌ای از صخره‌های تیز و نمودهای هموار دیده می‌شود. اندازه بیشتر صخره‌ها از 30 تا 60 سانتیمتر است. پوسته زهره همانطور که تحت تاثیر ظهور دره‌های تنگ و عمیق ، جایی که صفحات کمی جدا شده‌اند و نیز جلگه‌های کوهستانی مرتفع ، محلی که صفحات باهم تصادم کرده‌اند، قرار گرفته است. این صفحات مقداری جابه‌جایی‌های سطحی نیز دارند. ناحیه حفره‌ای پراکنده شده زمینی بر این دلالت دارد که حرکات صفحات سطحی یک فرآیند گسترده سیاره‌ای نبوده‌اند. در صورتی‌که ، بر روی زمین این چنین بوده است. تاریخ اولیه زهره (دیرتر از چهار میلیارد سال قبل) بایستی از تاریخ زمین پیروی کرده باشد، زیرا این دو سیاره، چگالی ، جرم و اندازه‌های مشابهی دارند. حدس می‌زنیم که زهره در حدود 4.6 میلیارد سال قبل با سایر سیارات خاکی شکل گرفته باشد. لایه‌های داخلی زهره ، همان طور که برای زمین اتفاق افتاده است، به سبب گرمای داخلی تشکیل شده‌اند. عطارد نزدیکترین سیاره به خورشید است.از این رو،دمای آن در روز به 400 درجه سانتیگراد می‌رسد.در این دما سرب هم ذوب می‌شود.شب ها دما افت می‌کند و احتمالا تا 200 درجه سانتیگراد پایین می‌آید.عطارد جو ندارد و نمی‌تواند گرما را نگه دارد.از این رو دمای شب و روز آن تفاوت زیادی باهم دارند.یک بار چرخش آن به دور خود 59 روز و یک بار گردش آن به دور خورشید 88 روز طول می‌کشد.مدار عطارد کاملا به شکل بیضی است و در نتیجه فاصله آن از خورشید بین 47 تا 69 میلیون کیلومتر تغییر می‌کند.این سیاره کوچک اندکی از ماه بزرگتر است عطارد نزدیکترین سیاره به خورشید و نیز کوچکترین سیاره خاکی است.هر سال در حدود سه بار به عنوان ستاره درخشان شامگاهی در نزدیکی افق غروب خورشید و نیز به عنوان یک ستاره صبحگاهی ظاهر می‌شود.بخاطر سرعت کم آن نسبت به زمین از لحاظ افسانه‌ای،خدای روشنی نامیده شده است.در مواقعی،عطارد در درخشندگی شبیه زحل می‌شود، اما معمولا بواسطه درخشندگی همسایه‌اش،خورشید،ناپدید می‌گردد.جاذبه سطحی عطارد به قدری ضعیف است که قادر به نگهداری ذرات اطراف خود نیست.در نتیجه عطارد تقریبا فاقد جو است.چگالی فضایی اطراف عطارد حدود 1000 میلیارد برابر کمتر از چگالی جو زمین است. رصد کردن سیاره عطارد دشوار است.نزدیک بودن مدار آن به خورشید سبب می‌شود که هیچگاه ?27 دورتر از قرص خورشید دیده نشود.در نتیجه،تنها قبل از طلوع و غروب آفتاب می‌توان آن را نزدیکی افق دید.حرکت مداری عطارد سریع است و به همین سبب،در هر بار گردش به دور خورشید امکان دید آن به چند روز محدود می‌شود.عطارد نیز مانند ماه،دوره هلالی دارد. از آنجا که هلالهای عطارد تنها به کمک تلسکوپ قابل رویت است،اگر می‌خواهید عطارد را با تلسکوپ کاوش کنید، مواظب باشید که به طرف خورشید نشانه نروید.
منبع:www.roshd.daneshnameh.ir خورشید ستاره‌ای است از ستارگان رشته اصلی که 5 میلیارد سال از عمرش می‌گذرد.این ستاره کروی شکل بوده و عمدتا از گازهای هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است.وسعت این ستاره 1.4 میلیون کیلومتر(870000 مایل)است.جرم این ستاره 7 برابر جرم یک ستاره معمولی بوده و همچنین 750 برابر جرم تمام سیاراتی است که به دورش می‌چرخند.سایر اجسام آسمانی موجود در منظومه شمسی که توسط جاذبه خورشید در مدارهایشان قرار گرفته‌اند نیز گرمایشان را از این انرژی می‌گیرند. اینمرکز خورشید مانند کوره‌ای هسته‌ای است با دمای 15 میلیون درجه سانتیگراد(27 میلیون درجه فارنهایت) که چگالی‌اش 160 برابر آب می‌باشد.تحت چنین شرایطی هسته‌های اتم هیدروژن باهم ترکیب شده و تبدیل به هسته‌های هلیوم می‌شوند.در این حین،0.7درصد جرم ترکیب شده،تبدیل به انرژی می‌شود.از590 میلیون تن هیدروژنی که درهر ثانیه در مرکز خورشید ترکیب می‌شوند،3.9 میلیون تن به انرژی تبدیل می‌شود.این سوخت هیدروژنی،تا 5 میلیارد سال دیگر دوام خواهد داشت.مسیر نامنظم 2 میلیون سال طول می‌کشد تا انرژی تولید شده در مرکز خورشید به سطح آن رسیده و بصورت نور و گرما تابش کند،سپس بعد از فقط 8 دقیقه،این انرژی به زمین می‌رسد.هنگامی که خورشید منبسط می شود تا تبدیل به یک غول سرخ شود، قطرش حدود 150برابر بزرگتر خواهد شد.گازهای منبسط شده و داغ،رنگ زرد و حرارت خود را از دست داده و قرمز رنگ و سرد خواهند شد.اما بخاطر بزرگتر شدن سطح خورشید،درخشندگی آن 1000برابر افزایش یافته و نور بیشتری ساطع خواهد کرد.5 میلیارد سال بعد،بیشتر هیدروژن موجود در هسته خورشید گداخته شده و صرف تهیه هلیوم خواهد شد.در آن زمان،جاذبه باعث انقباض هسته شده و فشار،دمای آنرا افزایش خواهد داد.هیدروژن شروع به سوختن در پوسته اطراف هسته خواهد کرد.انرژی حاصل از این گداخت هسته‌ای در پوسته،باعث انبساط لایه‌های خارجی خواهد شد و سیارات عطارد و زهره را ذوب می‌کند و آنها را در بر می‌گیرد. انبساط خورشید تا مدار زمین متوقف شده و حرارتش تمام موجودات زنده را از بین می‌برد.بعد از آن خورشید تبدیل به یک غول سرخ می‌شود.سپس،لایه‌های خارجی در فضا پخش شده و یک سحابی سیاره‌ای تشکیل خواهند داد. هسته نیز بصورت یک ستاره کوتوله سفید باقی مانده و به تدریج از بین خواهد رفت.پس می‌توان گفت که با فرا رسیدن مرگ خورشید،مرگ زمین و تمام موجودات این سیاره فرا می‌رسد.
منبع:www.roshd.daneshnameh.ir
آیا پلوتون سیاره است؟
شعاع استوایی (11.19Rφ) و جرم (318Mφ) مشتری
| قالب وبلاگ : قالب وبلاگ |
